Je gezondheid in eigen handen nemen?
Liliane Deforce
Wie worstelt met een chronische ziekte, herkent het wel. Je let op wat je eet, je probeert genoeg te bewegen, te ontspannen en te slapen, maar het lost je gezondheidsklachten niet op. En ook de dokter kan je niet altijd van je klachten verlossen.
De Amerikaanse arts Lissa Rankin worstelde ook met deze onmacht. Al toen ze 25 was kampte ze met diverse, ernstige kwalen en had 7 soorten medicatie nodig die weinig of geen resultaat hadden. Na 12 jaar medische studies en een aantal jaren gewerkt te hebben als dokter is ze overwerkt en diep ontgoocheld dat ze niet de dokter is die ze droomde te zijn als idealistische geneeskundestudent. Op haar drieëndertigste is ze een wrak en weten artsen niet hoe ze haar kunnen helpen. Twee echtscheidingen, het vroege overlijden van haar vader en een ernstige ziekte bij haar broer zetten haar leven op zijn kop en zorgen dat ze zich eenzaam en depressief voelt. Geveld door emotionele en fysieke pijn, besluit ze ontslag te nemen als arts en moet ze haar pensioen afkopen om financieel rond te komen.
Tijdens haar studies en haar jaren als arts kreeg ze wel eens te maken met mensen die spontaan genazen van ernstige ziektes, terwijl anderen ondanks de beste medische zorgen ziek bleven. Door haar klassieke opleiding is ze zelf heel sceptisch, maar toch nieuwsgierig en gaat op zoek naar verklaringen in medische literatuur en wetenschappelijke onderzoeken. Haar zoektocht naar het onmiskenbaar verband tussen lichaam en geest maakt haar steeds duidelijker hoe groot de impact van onze geest is op ons lichaam. Dit alles leidt tot het boek dat ze schrijft: ‘Meer brein, minder medicijn’ dat een bestseller is.
In haar boek heeft ze het over de kracht van een placebo: veel klachten verbeteren dankzij placebo’s. De patiënt gelooft dat iets werkt, weet niet dat het toegediende medicijn geen werkzame stoffen bevat en geneest toch van zijn kwaal. Het nocebo-effect, het omgekeerde, komt ook vaak voor. Het waarschuwen voor bijwerkingen van een medicijn (bv. hoofdpijn of misselijkheid) kan bij testpersonen die het placebo krijgen, toch hoofdpijn of misselijkheid veroorzaken, ook al kregen ze een suikerpilletje. Zo sterk is de kracht van suggestie.
Hoe komt dit?
Ons brein is een vernuftig chemisch fabriekje. Afhankelijk van hoe we iets als positief (placebo-effect) of negatief (nocebo-effect) interpreteren, produceren onze hersenen een andere soort hormonen en neurotransmitters. Als we positief en hoopvol gestemd zijn, produceren ze stoffen die ons lichaam in een toestand van fysiologische rust brengen, wat ervoor zorgt dat het zelfherstellend vermogen van ons lichaam zijn werk kan doen. Bij negatieve gedachten en emoties produceert ons brein stoffen als cortisol die de stressrespons in ons lichaam activeren. Als deze toestand frequent of langdurig aanhoudt, is er een overproductie van stresshormoon en worden we ziek.
Onze geest kan ons dus ziek maken. Het goede nieuws is dat onze geest ons ook beter kan maken. Daarom besteedt de auteur extra aandacht aan hoe je zelf de ontspanningsrespons kan bevorderen en zo tegengewicht kan bieden aan de ziekmakende stress die je in onze leefwereld niet altijd kan ontvluchten.
Lissa Rankin verdiepte zich ook in de recente revolutionaire ontdekkingen van de studie van de epigenetica (epigenetica bestudeert de invloed van omgevingsfactoren op de activiteit van onze genen). Uit onderzoek blijkt ons DNA niet zo determinerend te zijn als tot nu toe altijd gedacht werd. Onze omgeving, onze voeding en onze gedachten en emoties blijken mee te bepalen hoe ons DNA zich uiteindelijk manifesteert. Zo legt de schrijfster uit hoe we niet per se slachtoffer van ons DNA hoeven te zijn. Door je gedachten te veranderen, kan je veranderen hoe je brein met je lichaam communiceert en kan je daadwerkelijk de biochemie van je lichaam veranderen.
Verder beschrijft ze hoe artsen heel anders kunnen leren communiceren met hun patiënten én hoe belangrijk hun zorgzame aandacht is voor het herstelproces. Ze vertelt hoe zij zelf een heel nieuwe manier van patiëntenbevraging ontwikkelde door de juiste vragen te stellen. De juiste vragen dienen niet in de eerste plaats om het juiste medicijn te kunnen voorschrijven, maar om de patiënt inzicht te geven in de factoren in zijn leven die hem ziek maken. Van daaruit kan hij zien wat hij in zijn leven kan veranderen om weer ‘heel’ te worden. Met deze totaal nieuwe aanpak bereikt ze verbazingwekkende resultaten. In haar boek brengt ze gedetailleerd alle factoren in kaart die een invloed hebben op onze gezondheid: onze overtuigingen, ons sociaal netwerk, onze omgeving, ons werk, onze financiën, ons creatief leven, … Via een zesstappenplan helpt ze je op weg om te achterhalen wat jouw gezondheid in de weg staat en hoe je deze levensgebieden ‘gezond’ kan maken.
Op het einde van haar boek durft de auteur ook eerlijk ingaan op de vraag: wat als je ondanks al je pogingen toch niet ‘geneest’? Ook al genees je niet, haar adviezen volgen kan je wel ‘helen’, dit wil zeggen: je als mens gelukkig en ‘heel’ maken, je goed doen voelen in je vel, je relaties, je werk. Dat is op zich al heel wat.
Ze spreekt hier over preventieve geneeskunde: haar stappenplan doorlopen zou zomaar je leven kunnen redden, besluit ze. Meer dan aanbevolen lectuur!
‘Meer brein, minder medicijn – wetenschappelijk bewijs dat je jezelf kunt genezen’ – Lissa Rankin – Uitgeverij Lev. – www.levboeken.nl
TEDx talk van Lissa Rankin op https://www.youtube.com/watch? v=7tu9nJmr4Xs
Wie een goed boek heeft gelezen en er iets wil over schrijven kan dit doorgeven aan Kristin: kristin@laverna.be